Sema Töreni

Semada geniş hırkalar giyen, başlarında da konik silindir biçimde sikke denilen başlıklar bulunan yalın ayak dervişler birer birer gelerek divan durur ve şeyhin gelişini beklerler. Şeyh, sırtına hırka, başına yeşil ve siyah renkli destar sarılı sikke giyerek semahaneye gelir. Namaz kılındıktan sonra Mesnevi’den bir ders okunur. Bu ders, orada bulunan dervişlerle mukabelede hazır bulunmak üzere gelen ziyaretçiler içindir. Dersten sonra, şeyh efendi tekkede şeyhe ayrılan makam postunun üzerine oturarak dua eder. Bu duadan sonra mutrib yerinde oturan dervişlerden biri, ayağa kalkarak, Divan-ı Kebir’den bir naat okur. Bunun bitiminde neyzen başı, neyle bir taksim yaptıktan sonra, o gün için kararlaştırılan musiki makamından, devrikebir usulünde bir peşrev çalınmağa başlanır. Hemen sonra, şeyh ve semaya katılacak dervişler, avuç içlerini yere vurarak, ayağa kalkarlar; salât okuyarak ağır adımlarla sema yerini üç defa dolaşırlar. Peşrevden sonra, yine Divan-ı Kebir’den alınarak bestelenen ayini şerif, mutrib tarafından çalınır ve ayinhanlar tarafından okunur. Bu sırada semazenler, sırtlarındaki hırkaları hep birlikte bırakarak, birer birer, şeyhin önünde niyaz ettikten sonra semaya başlarlar. Semazenler, sağ avuçlarını yukarıya, sol avuçlarını da aşağıya doğru açık bulundururlar; gözlerini de çoğunlukla yukarıya dikerler. Dönme hareketlerinin etkisiyle tennurelerinin bol etekleri yelpaze gibi açılarak havalanır. Mevlana makamını temsil eden şeyhin önünde bir süre dinlenilir. Sonra, yeniden niyaz edilir. Semanın bitiminde herkes oturur ve hırkaları arkalarına konur. Bu sırada bir aşır okunur, arkasından duacı dede bir dua okuduktan sonra, ayağa kalkılır ve şeyh tarafından gülbank okunur. Bundan sonra dervişler, ‘esmayi hüsna’ denen tanrı adlarından biri olan Hu’yu koro halinde söylerler. Sonra şeyh, bulunduğu postun üzerinden, hazır bulunanlara selam verir ve bu selam aşçı dede tarafından sesli olarak (cehren) karşılanır. Şeyh, arkasını kapıya dönerek mukabele sırasında oturduğu posta niyaz eder. Bu niyaza bütün dervişler oturdukları yerden katılırlar. Şeyhin semahaneden çıkmasından sonra dervişler dağılır.[1]


____________________

1-Büyük Lügat ve Ansiklopedi, Onbirinci Cilt, Meydan Yayınevi, s. 164.