Mevlana kimdir?

İslam dünyasının en büyük tasavvuf şairi, düşünürü, bilgini olan Mevlana’nın asıl adı Muhammed Celaleddin’dir. 30 Eylül 1207’de Horasan’ın Belh kentinde doğdu, 17 Aralık 1273’te Konya’da öldü. Babası, ‘Bilginlerin Sultanı’anlamına gelen ‘Sultanu’l Ulema’ olarak ün yapan Muhammed Bahaeddin Veled, annesi Harezmşahlar soyundan gelen Mümine Hatun’dur. Babasının Harezm ülkesine Moğol akınlarının başladığı yıllarda hükümdarıyla arası açılınca Belh’ten ayrılan (1212) aile, önce Bağdat’a, sonra Mekke’ye gitti, oradan Şam’a ve Anadolu’ya geçtiler. Anadolu’da önce Malatya, Erzincan ve Larende de bir süre kaldıktan sonra da Konya’ya geldiler (1228).[1]


Konya, 13. yüzyılda en görkemli dönemini yaşayan Selçuklu İmparatorluğu’nun başkentiydi. Sultan Alâeddin Keykubad tarafından iyi karşılandılar ve oraya yerleştiler. Mevlana o sıralarda Gevher Hatun’la evlenmiş, döneminin en büyük bilginlerinden dersler almıştı. İki yıl sonra babası ölünce (23 Şubat 1231), babasının yerini aldı. En yüksek dereceli medreselerde ders vermeye başladı. Bununla birlikte ünü Orta Doğu’da yayılmaya başladı. 1244’te Konya’ya uğrayan derviş, Tebrizli Şems ile dost oldu, Şems’i Konya’da yaşamaya razı etti. Gerçek benliğini 15 aylık bu dostlukta bularak, kendisini artık tamamıyla tasavvufa verdi, şairliğe de bu dostlukla uyandı.[2]


Şems-i Tebrizi, iz bırakmadan kaybolunca (1247), Mevlana çok sarsıldı. Konya’da 66 yaşında yüksek ateş yapan karaciğer hastalığı sonucu öldü. Ölümünün ardından tıpkı inancında olduğu gibi, her dinden, her soydan halk büyük üzüntüye boğuldu, günlerce yas tuttu. Gömülü bulunduğu ‘Mevlana Müzesi’ haline getirilen Konya’daki ‘Yeşil Türbe’ dünyanın dört bir yanından gelen ziyaretçilerle dolup taştı. Mevlana daha ölmeden müritlerinden Selahaddin Zerkub’u, halifesi yaptı (1254), Zerkub ölünce(1263), Çelebi Hüsameddin’i yerine geçirdi; Hüsameddin’in halifeliği Mevlana’nın ölümüne kadar on yıl sürdü. Mevlana tarafından kurulmuş olan Mevlevilik tarikatının esaslarını, Çelebi Hüsameddin’in ölümünden (1284/85) sonra, Mevlana’nın oğlu Sultan Veled bir sisteme bağladı.[3]


____________________________________________
1- Hikmet Altınayak, Mevlana- Mesnevi’den Seçmeler, 100 Temel Eser, İstanbul: 2008, s. 24.
2- Hikmet Altınayak, Mevlana- Mesneviden Seçmeler, 100 Temel Eser, İstanbul: 2008, s. 24.
3- Hikmet Altınayak, Mevlana- Mesnevi’den Seçmeler, 100 Temel Eser, İstanbul: 2008, s. 24.